Schetsen uit het leven van Haydn.
Dit stukje gaat meer over de mens achter de componist van wie we verschillende werken in ons repertoire hebben.
Joseph Haydn werd in 1732 in een eenvoudige familie van ambachtslieden in Oostenrijk geboren.
Het gezin kende geen muzikale traditie, maar omdat hij als kleuter een mooie stem had, zond men hem, pas 6 jaar oud, naar zijn neef in Hainburg. Deze “oom” kende Georg von Reutter die ook kapelmeester was in de Sankt Stefanskerk in Wenen.
Joseph zong al snel sopraanpartijen in het koor en dat bleef hij doen tot hij op 17-jarige leeftijd de baard in zijn keel kreeg.In het jongenskoor kreeg hij een brede ervaring met geestelijke muziek, maar hij besefte dat hij hard moest leren om de achterstand aan theoretische kennis in te halen. De eerste jaren was hij heel arm, maar hij studeerde goed en begon te componeren. Uit deze tijd is de Missa Brevis in F uit 1750 bewaard gebleven. Hij woonde toen op de zolder van een huis, waarin een Italiaanse hofdichter woonde, die hem als klavecimbel leraar voor een dochter van een apostolisch nuntius aanbevolen had.
In de volgende jaren ontmoette Haydn belangrijke musici in de weelderige woning van zijn werkgever. In 1759 werd hij Musikdirektor en Kammerkomponist bij Graaf Ferdinand Maximiliaan Morzin. Hij moest zijn tijd verdelen tussen Wenen en het buitenverblijf van de graaf in Bohemen, waar een klein vijftienmans orkest was gevormd van strijkers en blazers. Hiervoor werden de Symfonieen Nr. 2 en 5 geschreven.
Toen het geld van de Boheemse graaf op was, kwam hij in 1761 aan het hof van de vorsten van Esterhazy, rijke Hongaarse edelen. Haydn werd in Eisenstadt geinstalleerd als plaatsvervangend kapelmeester en daar kon hij een brede ervaring opdoen als componist en dirigent, zonder financiele zorgen. De vorst bespeelde zelf een “baryton”, een soort viola da gamba en Haydn schreef hiervoor meer dan honderd composities. Toen in 1766 een nieuw paleis was gebouwd in Esterhaza met een theater, een kerk en een schitterend park, werd het aantal orkestleden uitgebreid tot twintig. Haydns verantwoordelijkheden werden aanmerkelijk groter in de nieuwe residentie, vooral na de dood van de Hauptkapellmeister Werner.
Haydn schreef 30 jaar aan het hof van Esterhaza en de composities zijn opmerkelijk van kwaliteit en kwantiteit. Behalve dat hij componeerde, organiseerde hij ook enkele honderden uitvoeringen van Italiaanse opera ‘s. Hij werd beroemd toen zijn muziek in Parijs, Amsterdam, Wenen en Berlijn regelmatig werd gespeeld. Haydn heeft ook kennis gemaakt met Mozart, door wie hij zeer werd bewonderd.
Na de dood van de Hongaarse vorst vond Haydn moeiteloos een nieuwe betrekking in Londen door zijn impresario Salomon, die al jaren in de Engelse hoofdstad woonde. Haydn werd voorgesteld aan het hof, hij dirigeerde veel concerten en kreeg een eredoctoraat in de muziek aan de universiteit van Oxford.
In 1792 vertrok hij naar Wenen via Bonn, waar hij de jonge Beethoven ontmoette en aanmoedigde. Beethoven volgde Haydn later naar Wenen. Twee jaar later keerde Haydn naar Londen terug en had in de anderhalf jaar die hij daar verbleef weer evenveel succes als tijdens zijn eerste verblijf.
Joseph Haydn was de componist van sonaten, symfonieen en strijkkwartetten, maar in zijn laatste levensjaren kreeg de geestelijke muziek de overhand . Hij schreef zes beroemde missen voor solisten, koor en orkest en twee beroemde oratoria: Die Schopfung in 1798 en Die Jahreszeiten in 1801. De ‘vader van de symfonie stierf op 31 mei 1809 in Wenen.
Chris vd M.